Vier Advent en Kerstmis
Tijd van verstilling, verwachting en vreugde, persoonlijk of samen in het gezin
Een heel aantal jaren geleden kreeg mijn moeder een klein herseninfarct. Ze kwam in het ziekenhuis terecht en liep daar een MRSA-besmetting op, waardoor ze een fiks aantal weken in quarantaine moest in een kamer met onderdruk, zodat de kans op verspreiding van de bacterie geminimaliseerd zou worden.
Nederland investeert veel, zowel in geld als in procedures, om de MRSA-bacterie buiten de deur van de ziekenhuizen te houden, om zo besmettingsgevaar voor kwetsbare patiënten te minimaliseren. Het is een keuze. In een regio waarin Nederland aan alle kanten grenst aan buurlanden die deze strijd al lang hebben opgegeven omdat ze als buitenproportioneel wordt gezien, zo liet ik mij vertellen (mijn moeder woonde in Zuid-Limburg), kun je het een gevecht tegen de bierkaai noemen.
Deze vasthoudendheid van dit anti-MRSA-beleid betekende wel dat ieder die haar kamer binnenging, zowel verzorgend personeel als bezoek (dus ook wij, kinderen, kleinkinderen, familie ...), zich eerst als een soort maanmannetje/vrouwtje moesten verkleden: mondkapje, haarkapje, schort, handschoenen ... Vrijwel volledig ingepakt gingen we bij haar op bezoek. Het feit dat er een hele inpakceremonie voorafging aan een bezoek in haar speciale kamer, betekende ook dat het aantal bezoekmomenten, m.n. van verplegend personeel, flink werd ingeperkt, inclusief het bezoek van de fysiotherapeut, wat haar herstel van mobiliteit natuurlijk niet ten goede kwam. Ze heeft van die gebrekkige revalidatie altijd last gehouden, tot aan het begin van dit jaar toen ze naar haar Schepper terugkeerde. Wrang was de bevinding op het einde van haar quarantaineperiode dat het achteraf allemaal niet nodig bleek te zijn geweest. Ze had eigenlijk na een kort verblijf in het ziekenhuis gewoon naar huis gekund, naar haar eigen aanleunwoning, waar we haar zonder speciale inpakceremonie hadden kunnen bezoeken en waar de fysiotherapeut regelmatig met haar had kunnen oefenen om de mobiliteit van haar been en arm te herwinnen. Wij als kinderen waren boos! Maar zij zelf reageerde anders ... Ze noemde haar wekenlange quarantaine een retraite die haar goed had gedaan om en dichter naar de Heer toe had doen groeien ...
Hoe verschillend mensen tegen dezelfde realiteit aan kunnen kijken. Wat de een als een gevangenisperiode ervaart, beschouwd de ander als een bezinningsperiode! In die periode van afzondering had mijn moeder de Heer van haar leven beter leren kennen, een kans die haar door de omstandigheden was geschonken en die ze niet had willen missen.
COVID-19
Ook wij bevinden ons in een periode waarin we meer in afzondering leven dan normaal, nu niet door de MRSA-bacterie maar door het Corona-virus. Er worden keuzes gemaakt door degenen die ons land besturen en door degenen die deskundig zijn op bepaalde vlakken van de fysieke realiteit die ons omgeeft. Over de proportionaliteit van die keuzes en over de aspecten van ons leven die wel en niet in deze keuze worden meegenomen, kun je van mening verschillen.
Veel weerstand is er met name uit de hoek van de recreatie, vakantiebranche, horeca, sport, film- en theaterwereld. Dat is allemaal niet onbelangrijk, zeker niet als je er je boterham aan verdient en je gezin mee moet onderhouden. En cultuur, beweging en ontspanning zijn van groot belang voor ons leven. We mogen ons echter ook de vraag stellen of deze sectoren niet buitenproportioneel groot zijn geworden de afgelopen decennia. Zijn al die vliegreisjes werkelijk zo nodig? En legt de behoefte om voortdurend er op uit te gaan en geëntertaind te worden misschien toch ook niet een zekere innerlijke leegte bloot?
Mijn moeder zag de gedwongen quarantaine als een kans om naar binnen te keren, wat haar in het leven van alle dag lang niet altijd lukte. In het alleen-zijn in haar ziekenhuiskamer leerde zij zichzelf en haar Schepper en Verlosser beter kennen. Ze kwam geestelijk gesterkt uit deze periode van gedwongen isolatie, die achteraf ook nog niet nodig bleek te zijn geweest.
Ik pleit hier niet voor een hernieuwde invoering van de zware isolatiemaatregelen van de eerste lock-down, die zeer schadelijk zijn gebleken, m.n. op sociaal vlak. “Het is niet goed dat de mens alleen is”, zo lezen we in het boek Genesis (Gen. 2, 18). De mens is een relatiewezen, zowel geestelijk als fysiek. Hij is geschapen voor de relatie met zijn Schepper en Verlosser en van daaruit met zijn medemens. We moeten ons dus wel serieus afvragen of de huidige maatregelen die genomen worden proportioneel zijn, zeker ook waar het gaat om het redden van levens van die mensen waarvan je mag verwachten dat ze klaar zouden mogen zijn om het leven aan hun Schepper uit handen te geven.
Situatie benutten
Waar ik wel voor pleit is het goed benutten van situaties die ons overkomen, die we zelf niet zomaar hadden kunnen plannen of organiseren, zoals de quarantaine van mijn moeder. We mogen de hernieuwde lock-down, die langer lijkt te duren dan we aanvankelijk mogelijk hadden verwacht, misschien ook zien als zo’n kans. De komende Kerstmis zal er minder entertainment van buitenaf zijn, maar is dat geen kans om te groeien in een verbondenheid van binnenuit, zowel met God als met elkaar? In het oorspronkelijke alleen-zijn van de mens (Adam) leerde deze God kennen als de Gever van alle goeds én leerde deze zichzelf kennen als degene die van God alles mag verwachten. Maar Adam leerde zichzelf ook kennen als degene die niet volledig gelukkig kon zijn als er niemand is aan wie deze zichzelf kon geven. Deze vreugde werd Adam immers pas geschonken toen God de mens herschiep als man en vrouw.
Kerstmis is het feest van de geschenken, in de eerste plaats van het Geschenk met een hoofdletter. God zelf legt zich als een Kind in deze wereld, in ons leven. Hij verlangt ernaar om met ons te zijn: Emmanuel. Vanuit die verbondenheid met het Kerstkind mogen wij op onze beurt een geschenk zijn voor elkaar, door onze aandacht, luisterbereidheid, fijngevoeligheid, hulpvaardigheid, offerbereidheid voor elkaar, kortom door onze liefde voor elkaar. Het kostbaarste geschenk dat we aan elkaar kunnen geven is het geloof in het Christuskind en ook het geschenk van onszelf. Alle andere (materiele) geschenken mogen daar een uitdrukking van zijn.
Vier Advent en Kerstmis
Misschien mag ik een aantal gedachten met u delen die ons mogen helpen met de innerlijke voorbereiding op het hoogfeest van de Menswording van God.
Allereerst mogen we de tijd nemen om onszelf weer te leren zien als een Dieudonné, een van God gegeven persoon, een Godsgeschenk. God heeft ons lief en daarvan getuigen de twee heilsmysteries welke we als brandpunten in het kerkelijk jaar vieren, het mysterie van de Menswording en het Paasmysterie. In deze beide hoogfeesten herdenken we Gods goedheid zoals die zichtbaar werd 2000 jaar terug. Ook verdiepen we in deze vieringen het besef dat Gods nabijkomen niet eens voor al is gebeurd 2000 jaar terug, maar dat Gods liefde ons zal begeleiden tot het einde van de tijd. Hij is de Emmanuel voor alle dagen van ons leven tot zijn wederkomst zo heeft Hij ons beloofd (Mt. 28, 20). En dat betekent dat zijn nabijheid wordt tegenwoordig gesteld telkens als we de kerkelijke feesten vieren, zijn sacramenten ontvangen en we ons tot Hem keren in gebed. We mogen immers weten dat Hij voortdurend voor de deur van ons hart staat en klopt (Apok. 3, 20).
God schenkt zich aan ons. Maar ook ... wij zijn geroepen een geschenk voor elkaar te zijn. De mens, die op aarde het enige schepsel is dat om zichzelf door God is gewild, kan zichzelf alleen volledig vinden in de oprechte gave van zichzelf, zo leert het Tweede Vaticaans Concilie ons (Gaudium et Spes 24.3). Deze zelfgave mogen we in de eerste plaats inoefenen in het gezin, “... de primaire plaats van ‘vermenselijking’ van de persoon en van de maatschappij ...” zo leerde de heilige paus Johannes Paulus II ons. “In de schoot van een hecht gezin leert men bemind te worden, anderen lief te hebben en ook zichzelf.”, zo zei hij op de dag dat hij Nederland bezocht. We mogen in deze dagen van Kerstmis opnieuw de dankbaarheid voeden dat we door God aan elkaar geschonken zijn als we kijken naar de heilige Familie in de Kerststal.
Praktische tips
De Advent en de Kersttijd zijn beide tijden van inkeer en verinnerlijking om onze dankbaarheid naar God en elkaar te verdiepen. Graag wil ik u er in dit schrijven op opmerkzaam maken daar er een veelheid van materiaal en concrete tips te vinden is om de voorbereiding op Kerstmis en de viering ervan vorm te geven, o.a. ook op internet. Een paar voorbeelden zijn:
- www.emmanuelnederland.nl/activiteiten/online
- www.ksutrecht.org/post/advent-retreat
- www.vierkerstmis.nl
Of misschien kunnen de meegestuurde kleine boekjes met gebeden welke rond de adventskrans en kerststal gebruikt kunnen worden behulpzaam zijn.
Tot slot nog wil ik graag met u een bijzondere traditie delen uit het zuiden van Europa. In de tijd dat ik als parochiepriester werkte in Roermond woonde er in onze parochies een gezin van de Neocatechumenale weg uit Napels, de stad van de enorme grote kerststallen. In de Adventstijd bouwde m.n. de vader met zijn kinderen een enorme kerststal in de huiskamer, van allerlei materiaal, een kerststal in een wijds landschap met weggetjes, bronnetjes, huisjes en in het midden ... een stal, waarin het Christuskind ontvangen kon worden in de kerstnacht. Door samen uren en urenlang aan dat enorme kersttafereel te bouwen, bereidde de vader met zijn kinderen zich voor op de komst van Christus in hun gezin. Ieder kind bracht zijn of haar eigen talenten in om de kerststal te bouwen. Die uiterlijke voorbereiding was een zichtbare uiting van de innerlijke voorbereiding op Kerstmis. Samen bouwend aan die grote kerststal, groeiden ze naar het feest van Kerstmis toe. Het is een mooie traditie in veel Napolitaanse gezinnen die mogelijk juist in dit jaar navolging zou mogen verdienen.
Kerstwens
Ik wens u toe dat deze Kerstmis er niet een mag zijn om zo snel mogelijk te vergeten, maar een Kerstmis om nooit meer te vergeten, omdat de kerstavond van 2020 zo anders was als alle andere kerstavonden, van innige verbondenheid met de kleine Vredevorst en met elkaar.
Namens de Stichting Katholieke Gezinsweekenden wens ik u
een Gezegende Kerstmis en alvast een Gezegend 2021!
